فرزندان خدیجه سلام الله علیها از دیدگاه اهل تسنن و عامه
در سیرت رسول‌اللّه از رفیع الدین اسحاق همدانی می‌خوانیم. "پس‌سیّد او را [ خدیجه] به‌خانه‌برد و هفت‌فرزند از وی ظاهر شد سه پسر و چهار دختر. پسران قاسم و طاهر و طیب بودند. دختران، زینب و رقیّه و ام‌کلثوم و فاطمه. و پسرانش- هر سه-در ایام جاهلیت وفات یافتند و دخترانش‌همه اسلام را دریافتند و با سیّد به مدینه هجرت کردند. و سیّد فرزندان‌را همه از خدیجه سلام الله علیها بیاورد، الا ابراهیم که از ماریه‌ی قبطیه بیاورد و تا خدیجه زنده بود، سیّد هیچ زن‌دیگری‌نخواست".(1)
برخی‌دیگر گفته‌اند حضرت‌خدیجه دو پسر به نامهای قاسم‌و عبدالله‌داشته‌که‌عبدالله‌را با لقب طیب‌و طاهر می‌خوانند و دختران خدیجه را نیز رقیّه، زینب، ام‌کلثوم‌و فاطمه‌دانسته‌اند
ابن‌هشام‌نیز همان‌نظر رفیع‌الدین‌اسحاق‌را تکرار می‌کند.(2)
در جای‌دیگری‌نیز در حدیثی‌شیعی‌به‌نقل‌از رسول‌اللّه‌وی‌فرزندان‌خود را طاهر (عبداللّه)، قاسم، فاطمه، رقیّه، امّ کلثوم، و زینب‌نامیده‌است.(3)
قول‌تقریباًبعیدی‌نیز از ابن‌عباس‌نقل‌شده‌که‌خدیجه‌را صاحب‌ده‌فرزند از حضرت‌محمد (صلوات الله علیه وآله) می‌داند (4)،و برخی‌محدثان‌اهل‌تسنن‌فرزندان‌آن‌دو را بالغ‌بر دوازده‌نفر برشمرده‌اند (5).
ملاحظه‌می‌شود که‌در مورد فرزندان‌پسر حضرت‌محمد(صلوات الله علیه وآله) اختلاف‌بسیار است‌اما تقریباً همگی‌متفق‌القولند که‌ایشان‌چهار فرزند دختر داشته‌است.
هر چند نباید غافل‌شویم‌که‌برخی‌در انتساب‌دختران‌به‌جز فاطمه‌زهرا(سلام الله علیها) به‌محمد(صلوات الله علیه وآله) و خدیجه(علیه السلام) تردید کرده‌اند و اّم‌کلثوم، زینب‌و رقیّه‌را فرزند خواندگان‌آنها نامیده‌اند.
البته‌این‌نظریه‌اخیر با نگاه‌به‌قرآن‌آنجا که‌در سوره‌احزاب‌پیرامون‌حجاب‌می‌فرماید:
"یا ایها النبی‌قل‌لازواجک‌و بناتک...؛"
یعنی؛ ای‌پیامبر! به‌همسران‌و دخترانت‌بگو..." کمی‌ضعیف‌بنظر می‌رسد.
لذا با نگاهی به متون نظر خود را این‌گونه اعلام می‌کنیم که تعداد دختران‌همان4 نفر می‌باشند و در مورد پسران‌هم‌از میان‌همه اقوال‌به نظریه‌ای که تعداد آنها دو نفر ذکر شده است بسنده می‌کنیم، زیرا شرط عقل این است که قدر متیقّن‌این‌تعداد را در نظر بگیریم.
نکته بعدی آنکه مورّخان می‌گویند پسران نبی یعنی قاسم که کنیة رسول‌اللّه نیز از نام‌او بود و عبداللّه ملقب به طاهر یا طیب‌در خردسالی‌و یکی پیش‌از بعثت‌و دیگری اندکی‌بعد از آن‌درگذشتند.
عمادزاده‌در کتاب‌زنان‌پیغمبر می‌نویسد: «قاسم‌در سن4 سالگی‌درگذشت‌و عبداللّه‌یک‌ماه‌پس‌از وی» (6) و باز هم‌اینجا در مورد سن وفات آنها اختلاف فراوان‌است برخی می‌گویند هر دو در هفت‌سالگی وفات یافتند و برخی گفته‌اند قاسم دو ساله‌بود که‌درگذشته‌است.
امّا روایت‌غم‌انگیزی‌از حضرت‌محمد(صلوات الله علیه وآله) و خدیجه‌کبری‌نقل‌شده‌است‌که: «آن‌بانوی‌بزرگوار چند روز پس‌از وفات‌قاسم‌در خانه‌نشسته‌بود و می‌گریست.
چون‌پیامبر وارد شد علت‌این‌کار را پرسید و او گفته‌است: از سینه‌هایم‌شیر جاری‌شد و من‌به‌یاد فرزند کوچکم‌افتادم‌که‌اکنون‌گرسنه‌و تنها در زیر خاک‌آرمیده‌است. و نظیر این‌حدیث‌را در مورد عبدالله‌طاهر نقل‌کرده‌اند، که‌در هر دو مورد نبی‌خدیجه‌را بشارت‌می‌دهد که‌فرزندان‌کوچک‌تو به‌سان‌فرشتگان‌در کنار در بهشت‌به‌انتظار ورودت‌به‌سر می‌برند تا با دستان‌کوچک‌خود تو را به‌باغهای‌ارم‌رهنمون‌شوند.
این‌موضوع‌نشان‌می‌دهد هر دوی‌پسران‌نبی‌مکرم‌و خدیجه‌در سن‌کودکی‌و شیر خوارگی‌از دنیا رفته‌اند. دلیل‌دیگر اثبات‌این‌قضیه‌نیز انتساب‌عنوان‌ابتر به‌محمد (صلوات الله علیه وآله) از سوی‌کفار بود که‌چون‌پسرانش‌زود از دنیا می‌رفتند این‌چنین‌او را مورد استهزاء قرار می‌دادند .
به‌هر حال‌درگذشت‌این‌دو پسر که‌می‌توانستند محمد را در پیشبرد دین‌خدا یاری‌بسیار کنند برای‌این‌زوج‌نمونه‌بسیار گران‌آمده‌بود. از تاریخ‌یعقوبی‌نقل‌شده‌است‌هنگامی‌که‌قاسم‌در چهارسالگی‌از دنیا رفت، نگاه‌پیامبر (صلوات الله علیه وآله) در کنار جنازه‌او به‌یکی‌از کوه‌های‌مکه‌افتاد و خطاب‌به‌آن‌فرمود: «ای‌کوه! آن‌چه‌به‌من‌در مورد مرگ‌قاسم‌وارد شد، اگر بر تو می‌آمد متلاشی‌می‌شدی»(7)
اما دختران‌نبی‌مکرم(صلوات الله علیه وآله) به‌سن‌بلوغ‌و ازدواج‌رسیدند. شاید باقی‌ماندن‌دختران‌از میان‌فرزندان‌نبی‌حکمتی‌در مورد این‌مسئله‌دارد که‌عرب‌دختران‌را خفیف‌می‌شمردند و آنها را در سن‌خردسالی‌زنده‌در گور می‌نمودند.
این‌ننگ‌را قرآن‌مجید این‌گونه‌نکوهش‌می‌کند که: «و اذالمؤودة‌سئلت‌بأی‌ذنب‌قتلت؛(8) آنگاه‌که‌دربارة‌دختران‌زنده‌بگور پرسش‌شود که‌به‌کدام‌گناه، کشته‌شدند» لذا در چنین‌محیطی‌پیامبر دختران‌خود را بسیار گرامی‌می‌داشت‌و خصوصاً به‌غنچة‌خوش‌بوی‌کوچک‌خود فاطمة‌زهرا، ام‌ابیها، (سلام الله علیها) عنایت‌خاصی‌داشت‌و آن‌بانوی‌مکرمه‌را که‌در سختیها و شدائد همراهش‌بود سرور زنان‌دو گیتی‌می‌نامید.
فرزندان‌دختر خدیجه‌از حضرت‌محمد(صلوات الله علیه وآله) عبارتند از:
زینب: ایشان‌بزرگترین‌دختر پیامبر اکرم(صلوات الله علیه و آله) و خدیجه‌بود. خدیجه‌زینب‌را به‌عقد خواهرزادة‌خود ابوالعاص‌بن‌ربیع‌در آورد که‌از آنها پسری‌به‌نام‌علی‌و دختری‌به‌نام‌امامه‌حاصل‌شد. علی‌در سنین‌پائین‌وفات‌یافت‌و اما امامه‌که‌از همسر اول‌خود مغیرة‌بن‌نوفل‌جدا شده‌بود پس‌از وفات‌زهرای‌مرضیه‌به‌وصیت‌خودش‌به‌عقد امیرالمؤمنین(علیه السلام)در آمد.
زینب‌هنگام‌حجرت‌نبی‌مکرم‌اسلام‌به مدینه‌به‌همراه‌شوهرش‌ابوالعاص‌در مکه‌باقی‌ماند به‌هنگام‌جنگ‌بدر (در سال‌دوم‌هجرت) ابوالعاص‌از لشگریان‌دشمن‌بود که‌به‌همراه‌هفتاد نفر دیگر از مشرکین‌به‌اسارت‌نیروهای‌اسلام‌درآمد.
هنگامی‌که‌قرار شد اسرا با پرداختن‌فدیه‌آزاد شوند زینب‌برای‌آزادی‌شوهرش‌گردنبندی‌که‌خدیجة‌کبری(علیهاالسلام)در شب‌عروسی‌به‌گردنش‌آویخته‌بود، به‌مدینه‌فرستاد. ابوالعاص‌آن‌را بعنوان‌فدیه‌به‌محضر سرور عالمیان‌آورد و چون‌نگاه‌نبی(صلوات الله علیه و آله) به‌آن‌گردنبند افتاد بی‌اختیار گریست‌و به‌یاد همسر فداکارش‌خدیجه‌افتاد و فرمود: «رحم‌الله‌خدیجه، هذه‌قلائد هی‌جهزتها بها؛ خداوند خدیجه‌را رحمت‌کند، این‌گردنبندی‌است‌که‌خدیجه‌آن‌را برای‌زینب‌فراهم‌کرده‌است.»
پیامبر ابوالعاص‌را به‌شرط آن‌که‌زینب‌را آزاد بگذارد تا به‌مدینه‌بیاید، رها کرد و وی‌نیز به‌عهد خود وفا نمود و زیدبن‌حارثه‌به‌مکه‌رفت‌و او را با خود به‌مدینه‌آورد سرانجام‌ابوالعاص‌قبل‌از فتح‌مکه‌مسلمان‌شد و به‌مدینه‌آمد تا با زینب‌ازدواج‌دوباره‌نماید. زینب‌در سال‌هشتم‌هجرت‌در مدینه‌از دنیا رفت.
ام‌کلثوم‌و رقیه: دومین‌و سومین‌دختر، ام‌کلثوم‌و رقیه‌بودند که‌زندگی‌سختی‌را پشت‌سر نهادند ام‌کلثوم‌ورقیه‌در ابتدا به‌در خواست‌ابی‌لهب‌و همسرش‌ام‌جمیل، هیزم‌کش‌آتش‌جهنم، به‌عقد عتیبه‌و عتبه‌فرزندان‌آنها29ر آمدند. این‌ازدواج‌با پادر میانی‌ابوطالب صورت‌گرفته‌بود، لذا خدیجة‌کبری‌علیرغم‌آن‌که‌از خوی‌بد ام‌جمیل‌و فرزندش‌آگاهی‌داشت‌به‌احترام‌عموی‌پیامبر سخن‌نگفت. تا جایی‌که‌پس‌از آشکار شدن‌دعوت‌به‌اسلام‌از سوی‌محمد (صلوات الله علیه و آله) عتیبه‌و عتبه‌که‌ام‌کلثوم‌و رقیه‌را در عقد خود داشتند آنها را به‌خانة‌پدر باز گرداندند تا مایة‌آبروریزی‌برای‌خانوادة‌محمد (صلوات الله علیه و آله) شوند که‌البته‌ناکام‌ماندند.
دو دختر پیامبر به‌خانة‌پدر بازگشتند و پیامبر و خدیجه‌نیز با روی‌خوش‌از آنها استقبال‌کردند. پس‌از اندکی‌عثمان‌بن‌عفان‌به‌خواستگاری‌رقیه‌آمد و با او تزویح‌نمود. اما خلق‌خشن‌عثمان‌سبب‌شد آن‌بانو بر اثر شدت‌ضربات‌کتک‌جان‌به‌جان‌آفرین‌تسلیم‌کند. در مورد علت‌قتل‌وی‌از سوی‌عثمان‌گفته‌اند عثمان‌عموی‌خود مغیرة‌بن‌ابی‌العاص‌که‌در جنگ‌احد دندان‌پیامبر را شکست‌و لب‌وی‌را شکافت‌و پیامبر او را مهدورالدم‌نامیده‌بود در خانه‌پنهان‌داشت. پیامبر چون‌از این‌امر اطلاع‌یافت‌علی(علیه السلام) را مأمور کرد تا آنجا رود و او را به‌قتل‌رساند. عثمان‌چون‌این‌را دریافت‌او را فراری‌داد و به‌همراه‌توشه‌و غذا از مدینه‌خارج‌کرد. در راه‌مرکبش‌هلاک‌شد و پیاده‌راه‌می‌پیمود تا جبرئیل‌به‌پیامبر گفت‌که‌دشمن‌خدا در فلان‌نقطه‌است‌برو و او را بکش‌که‌مولا علی(علیه السلام) مأمور این‌کار شد. پس‌خبر هلاکت‌مغیره‌به‌عثمان‌رسید وی‌به‌خانه‌نزد رقیه‌آمد و او را متهم‌کرد که‌جای‌عمویش‌را به‌پیامبر اطلاع‌داده‌است. پس‌آنگاه‌آن‌چنان‌با چوب‌جهاز شتر او را پی‌در پی‌می‌زد تا نیمه‌جان‌افتاد و پیکرش‌را که‌به‌خانة‌نبی‌آوردند پس‌از سه‌روز از روح‌تهی‌شد. پیامبر عثمان‌را - که‌به‌خاطر این‌عمل‌منفور او گردیده‌بود - از شرکت‌در تشیع‌جنازة‌رقیه‌منع‌فرمود پس‌از رقیه‌ام‌کلثوم‌نیز به‌عقد عثمان‌بن‌عفان‌در آمد و باز هم‌به‌سبب‌خشونت‌وی‌جان‌سپرد.
فاطمة‌زهرا سلام‌الله‌علیها: اگر چه‌سخن‌گفتن‌در مورد این‌بانوی‌مکرم‌در اندازه‌و گنجایش‌این‌مقاله‌نیست‌و در مورد او همچون‌مادر بزرگوارش‌می‌توان‌صفحات‌زیادی‌مطلب‌نوشت‌اما به‌لحاظ‌حفظ‌روند اصلی‌نوشتار، ذکری‌مختصر به‌میان‌خواهد آمد.
«انا اعطیناک‌الکوثر...»
فاطمه‌کوچک‌ترین‌فرزند خدیجه سلام الله علیها و محمد بود. در مورد وی‌احادیث، روایات‌و آیات‌فراوانی‌نقل‌شده. پیامبر می‌فرماید: «فاطمة‌حوراء انسیه؛ فاذا اشتقت‌الی‌الجنة‌شممت‌رائحة‌فاطمة‌علیها السلام؛ پس‌فاطمه‌بانوی‌بهشتی‌است‌که‌به‌صورت‌انسان‌روی‌زمین‌در آمد، هرگاه‌مشتاق‌بهشت‌می‌گردم‌بوی‌خوش‌وجود فاطمه‌را می‌بویم»(9)
باز هم‌حدیثی‌نقل‌شده‌که‌از نبی‌پرسیدند چرا میزان‌علاقه‌اش‌به‌فاطمه‌بیش‌از سایر فرزندانش‌است، حضرت‌فرمود: «هنگامی‌که‌من‌در شب‌معراج‌به‌آسمانها سیر داده‌شدم، جبرئیل‌مرا در کنار درخت‌طوبی‌برد، میوه‌ای‌از میوه‌های‌آن‌درخت‌را چید و به‌من‌داد، آن‌را خوردم، سپس‌دستش‌را بر میان‌دو شانه‌ام‌کشید، آنگاه‌فرمود: «ای‌محمد! خداوند متعال‌ولادت‌فاطمه(علیه السلام) از خدیجه(علیه السلام) را به‌تو مژده‌می‌دهد»(10)
از این‌حدیث‌و قریب‌آن‌از لحاظ‌مفهوم‌در کلام‌محدثان‌و راویان‌بسیار نقل‌شده‌است. لذا آن‌وجود مبارکه‌انسانی‌ممتاز و در میان‌زنان‌عصر خود سرآمد بود. نیز روایت‌شده‌قبل‌از حمل‌یافتن‌فاطمه(سلام الله علیها) در بطن‌خدیجة‌کبری، محمد (صلوات الله علیه وآله) چهل‌روز از وی‌کناره‌گرفت‌و به‌تنهائی‌به‌عبادت‌و راز و نیاز مشغول‌گشت. فاطمه‌در 9 سالگی‌به‌ازدواج‌پسر عمویش‌علی‌بن‌ابی‌طالب(علیه السلام) در آمد پس‌از 9 سال‌حیات‌پربرکت‌و به‌دنیا آوردن‌فرزندانی‌که‌هر کدام‌بخشی‌از تاریخ‌بشریت‌به‌شمار می‌آیند درگذشت.
پاورقيها:
1ـ سيره رسول الله، رفيع الدين اسحق همدانى، ويراستة مدرسى صادق، چاپ دوم 1375، ص 90
2ـ سيرة ابن هشام، ج 1، ص 202
3ـ حصال شيخ صدوق صص 37 و 38، به نقل از خديجه اسطورة مقاومت صص 239،238
4ـ مختصر تاريخ دمشق ج 2، ص 263
5ـ خديجه اسطورة مقاومت ص 244
6ـ زنان پيغمبر ص 312
7ـ تاريخ يعقوبى ج 2، ص 32
8ـ سورة تكوير. آية 8
9ـ نورالثقلين، ج 3، ص 119
#وب_سایت_تخصصی_حضرت_خدیجه
#ام_المومنین
#اول_بانوی_مسلمان
منتشرشده در
زندگی نامه
آخرین‌ها از مدیر سایت
- خبرگزاری ایمنا به مناسبت وفات حضرت خدیجه(سلام الله علیها)
- پس از اینکه قصه حضرت خدیجه به من پیشنهاد شد، رفتم و پژوهش کردم که نمیشود چهره حضرت خدیجه را نشان داد
- خیریه حضرت خدیجه در قم
- نگاهی نو به زندگی یار و مشاور پیامبر، ام المومنین خدیجه علیهاالسلام (قسمت اول)
- استدلالات برای ام المومنین حضرت خديجه علیه السلام برترين همسر پیامبر
نظر دادن
از پر شدن تمامی موارد الزامی ستاره‌دار (*) اطمینان حاصل کنید. کد HTML مجاز نیست.
